Terugblik 2025

Op donderdag 16 oktober 2025 vond de zesentwintigste Avond van wetenschap & maatschappij plaats, voor de vierde keer in de Pieterskerk in Leiden. Doel van de Avond: laten zien dat de rol van wetenschap en wetenschappelijk onderzoek van cruciaal belang zijn voor de samenleving.

Zoals ieder jaar verzamelde zich een gezelschap van 260 gevestigde namen en aanstormende talenten uit de werelden van wetenschap, het bedrijfsleven, de cultuur, politiek, media en sport om de wetenschap te vieren en tijdens een feestelijk diner met elkaar in gesprek te gaan over de actuele stand van zaken binnen de wetenschap. Demissionair minister Gouke Moes heette de gasten welkom en deed daarmee de aftrap voor het programma.

De Ere-lezing werd dit jaar gehouden door oud-voorzitter van de Stichting De Avond van Wetenschap & Maatschappij Alexander Rinnooy Kan. In zijn lezing, getiteld ‘Beterwetenschap’, ging Rinnooy Kan in op de relatie tussen wetenschap en politiek. De kern van zijn betoog: zonder financiële steun van de overheid komt de wetenschap tot stilstand, en precies daarom zijn de recente bezuinigingen op de universiteiten zo onverstandig. Niet alleen voor het wetenschappelijk bedrijf maar ook voor de overheid zelf, omdat de wetenschap de overheid oneindig veel te bieden heeft bij de inrichting en uitvoering van een effectief regeringsbeleid. De wetenschap zou de politiek een waaier van doelstellingen, risico’s en randvoorwaarden kunnen en moeten aanreiken voor het opstellen van beleid dat gebaseerd is op wetenschappelijk bewijs. En de overheid zou haar voordeel kunnen en moeten doen met alle beschikbare uitkomsten van zóveel, zó hoogwaardig wetenschappelijk onderzoek. Aan het eind van zijn betoog pleitte Rinnooy Kan voor het benoemen van een ‘Chief Scientific Adviser’, die veilig zou moeten stellen dat ook werkelijk alle relevante wetenschappelijke informatie is ingewonnen voordat beleidsbeslissingen worden genomen.

Tafelwetenschappers

Als altijd was ook deze avond weer een essentiële rol weggelegd voor 25 koppels van topwetenschappers en hun talentvolle onderzoekers, die tijdens het diner aan de 25 tafels prikkelende stellingen en vragen presenteerden waarover de disgenoten vervolgens met elkaar in gesprek gingen. De koppels wisselden een keer van tafel, zodat alle genodigden twee totaal verschillende stellingen voorgelegd kregen om met elkaar over van gedachten te wisselen. Hier kunt u het programmaboekje 2024 nalezen met de namen en stellingen.

Huibregtsenprijs

Huibregtsenprijs 2025 gaat naar prof. dr. Han Wösten

De Huibregtsenprijs is dit jaar toegekend aan een bijzonder, zeer tot de verbeelding sprekend project dat hoge wetenschappelijke kwaliteit koppelt aan een waaier aan mogelijke praktische toepassingen. Het project is ontwikkeld door prof. dr. Han Wösten, hoogleraar Microbiologie aan de Universiteit Utrecht en programmaleider van het masterprogramma Bio Inspired Innovation. Lees hier het juryrapport.

Filmpjes genomineerden:

• Prof. dr. Ajay Kottapalli, Sensoren geïnspireerd door de natuur: een revolutie in de gezondheidszorg
• Prof. dr. Eus van Someren, Van uitzichtloze slapeloosheid naar weerbare nachtrust
• Prof. dr. Han Wösten, Nieuwe materialen uit schimmeldraden
• Prof. dr. Loes Keijsers, Veerkracht Jeugd: Nieuwe verbindingen
• Dr. Andreas Liesenfeld en dr. Mark Dingemanse, Osai-index.eu: Hoe open is generatieve AI?
• Prof. dr. Ingrid Robeyns, Ethiek van instituties en maatschappijvisies voor de toekomst

Irispenning

Irispenning 2025 gaat naar Anna Gimbrère én Diederik Jekel

De Irispenning 2025 kende dit jaar niet één maar twee laureaten. De jury kon niet kiezen tussen twee briljante wetenschapsjournalisten, die allebei na hun studie natuurkunde jarenlang met aanstekelijk enthousiasme hun liefde voor wetenschappelijk onderzoek hebben uitgedragen op televisie, sociale media en in podcasts. Om die reden werden er dit jaar (bij hoge uitzondering!) twee penningen uitgereikt. De laureaten waren Anna Gimbrère en Diederik Jekel. Op 16 oktober, tijdens de 26ste Avond van wetenschap & maatschappij in de Pieterskerk in Leiden, werd dit filmpje vertoond, waarna vervangend  juryvoorzitter Henk de Jong het juryrapport voorlas en de prijs door demissionair minister van OCW Gouke Moes werd uitgereikt.